مطلبی کامل در مورد استاد جیگارو کانو پایه گذار جودو

«کانو» بنیان گذار این پدیده نو در شهر میکاگه در کنار شهر ساحلی «کوبه» متولد گردید. او در نوجوانی بسیار رنجور بود. در سیزده سالگی او را به یکی از آموزشگاههای جوجیتسو سپردند تا با ورزش تن خود را قوی کند. اولین استاد کانو «فوکودا» بود. فوکودا از میان فنون جوجیتسو فنون پیچاندن و قفل کردن مفصل ها و شکستن دست و پا را با استفاده از اهرم خوب می دانست . او از قهرمانان اعجاب آور آن روزگار بود چون در سن ۱7سالگی به درجه استادی رسیده بود پس از مرگ استاد که در جوانی اتفاق افتاد کانو به فکر ابداع جودو و تفکیک و کلاسه کردن فنون آن افتاد
کانو در جوانی به این فکر افتاد که «جیتسو» ها را به «دو» تبدیل کند یعنی مبارزه را به ورزش بدل سازد و در این کار موفق شد. او پس از مطالعه فراوان و استفاده از تجربیات استادان نقاط مختلف ژاپن از بین فنون مرگبار و کشنده جوجیتسو فنونی را برگزید و صرفاً آنها را برای بکارگیری در مبارزات مجاز دانست و نام جوجیتسو را به جودو تغییر داد و در سال 1882 محلی را به نام کودوکان تأسیس نمود.  

خانواده کانو در سال 1871 به توکیو نقل مکان کردند. کانو در سن 18 سالگی در مدرسه هنرهای رزمی جوجیتسو در رشته «تن‌جین شینوریو» که یکی از هنرهای رزمی بود، ثبت‌نام کرد. این رشته شامل ضربه زدن و گلاویز شدن می‌شد و به داشتن هارمونی، بیشتر تأکید داشت تا مبارزه کردن.

کانو پس از تحصیل در مدرسه «تن‌جین شینوریو» به مدرسه «کیتوریو» رفت و در آنجا تحت تعلیم «تسونتوشی ایکوبو» قرار گرفت. این زیرمجموعه از «جودبیستو» بسیار نرم‌تر و ملایم‌تر از رشته «تن‌جین شینوریو» بود که در آن بر ضربه‌های آزاد و تکنیک‌های سمبلیک و تکنیک‌های پرتاب کردن تاکید می‌شد. در این زمان کانو به مطالعه جامع در مورد سبک‌های دیگر جوجیتسو، مثل «سکی‌گوشی‌ریو» و «سیگوریو» پرداخت.

کانو اعتقاد داشت در بیشتر ورزش ها، به تعلیمات ذهنی و روحی کمتر توجه شده است و این نکته را یک کمبود آموزشی احساس کرد. وی در سال 1880 بازنگری تکنیک‌های جوجیتسو را آغاز کرد و دریافت که با ترکیب کردن بهترین تکنیک های مدارس رزمی مختلف و جمع‌آوری آنها در یک سیستم، می‌تواند یک برنامه تمرینی فیزیکی که شامل مهارتهای ذهنی و روحی نیز شود، پدید آورد. او اعتقاد داشت با حذف فنون خطرناک، سبک حاصل باید حالت مسابقه‌ای و رقابتی داشته باشد.

به این ترتیب کانو در سال 1882 با گردآوری مجموعه بهترین حرکات پرت کردن و زمین زدنِ سبک قدیم جوجیتسو و اضافه کردن حرکاتی که خود مبدع آنها بود و حذف تعدادی از تکنیک های خطرناک، ورزش جدید خود، «جودو» را معرفی کرد. 

او در مسابقه ویژه ای که در دهم ژوئن سال 1886 در مرکز فرماندهی پلیس توکیو برگزار شد به همراه شاگردانش شرکت جست و با نه پیروزی و یک مساوی در ده مسابقه پر هیجان بر برتری جودوی خود بر جوجیتسو مهر تأیید زد. اولین مسابقات سراسری ژاپن در سال 1949 پس از جنگ دوم جهانی برگزار گردید. کانو در سال 1938 در گذشت و تشییع جنازه او در محل کودوکان انجام پذیرفت. در سال 1952 فدراسیون بین المللی جودو تأسیس شد و ریسی کانو فرزند کانو فقید به ریاست آن برگزیده شد. بازیهای المپیک سال 1964 در توکیو برگزار شد و مردم جهان شاهد اولین دوره مسابقات المپیک جودو شدند و امروز این ورزش در محیطی به وسعت جهان در حال پیشرفت و تعالی است. در سال 1984 صدمین سال تولد کودوکان در محل کودوکان جدید برگزار گردید

او ورزش خود را «کودوکان جودو» نام نهاد. واژه کودوکان متشکل از کو: یادگیری، دو: مسیر، کان: محل و سالن است که در کل یعنی «محل یادگیری مسیر». همچنین جودو از کلمات زیر تشکیل شده است: جو: آرام و ملایم، دو: مسیر و  یعنی مسیر آرام و ملایم. کانو مدرسه جودو خود را که کودوکان نام نهاده بود در معبد بودایی «ایشوجی» در توکیو تشکیل داد. برای رقابت بین مدرسه جوجیتسو و جودو، در سال 1886 مسابقه‌ای تدارک دیده شد که در آن دانش‌آموزان جودو به راحتی قهرمان مسابقه شدند که همین مسأله باعث برتری جودو نسبت به جوجیتسو گردید.

تقسیمات و گروه بندیهای مربوط به کودوکان جودو در سال 1887 کامل شد که در آن سه هدف اصلی «تمرینات فیزیکی»، «مهارتهای مبارزه» و «تمرینات روحی» دنبال می‌شد.

با شروع سال 1889، کانو ژاپن را به مقصد اروپا و آمریکا ترک کرد. او به منظور آموزش جودو و شرکت کردن در جلسه اعضای المپیک‌ها سفر کرد.

از سال 1892 به بعد شعبه‌های آموزشی جودو در سراسر دنیا گسترش یافت. در این سال «تاکاشیما شیداچی» یک سخنرانی در خصوص جامعه ژاپن، تاریخچه و گسترش جودو ارائه داد.

دسته بندی حرکات پرتابی جودو در سال 1895 توسط کانو صورت گرفت و در سال 1900 انجمن عالی رتبه گان کودوکان تاسیس شد.

آموزش جودو در آمریکا با ورود «گونجی کویزومی» در سال 1907 به خاک آمریکا آغاز شد. سیستم آموزشی جودو کودوکان در سال 1909 با تغییرات بزرگی که متحمل گردید به یک بنیاد رسمی ژاپنی تبدیل گشت. در همان سال جیگارو کانو به عنوان اولین عضو ژاپنی کمیته بین‌المللی المپیک انتخاب شد.

در سال1910 جودو به عنوان ورزشی که سلامتی در آن حفظ می شود شناخته شد و در سال 1911 به عنوان بخشی از سیستم آموزش ژاپن منظور گردید. در همین سال انجمن ورزش ژاپن،‌ انجمن مربیان جودو کودوکان و مجمع کمربند سیاهان کودوکان تشکیل گردید.

در سال 1920 جودو با تغییراتی در خصوص کاهش ضربات و فنون، به تعداد 40 حرکت پرتابی منجر گردید که فنون حذف شده عبارت از 8 حرکت مربوط به دسته‌بندی قبلی جودو کودوکان بود.

در سال 1921 سازمان تحقیقات پزشکی جودو تشکیل شد.

شعار کودوکان عبارت است از «حداکثر کارایی- آرامش و بهره دو جانبه» که در خصوص تمرینات تکمیلی روحی، اخلاقی و جنبه‌های غیرمادی در کنار فعالیت فیزیکی جودو تاکید دارد.

بالاترین هدف جودو عبارت از «تکامل فرد به منظور ارزشمند و مفید واقع شدن در جامعه» است. این جنبه غیرمادی جودو رفته رفته پیشرفت های چشمگیری را کسب کرد و حدود سال 1922 کامل شد. در همین سال سازمان فرهنگی جودو کودوکان تأسیس شد.

در زمان جنگ جهانی دوم جودو شاهد تحولات و توسعه متفاوتی بود چرا که در آن زمان به جای اینکه صرفاً با هدف ورزشی آموزش داده شود، تبدیل به یکی از فنون جنگی گردید که برای کماندوها و نیروهای ویژه آموزش داده می‌شد. جودو برای اولین بار در المپیک 1964 توکیو به این بازی ها پیوست. از 16 مدال تدارک دیده شده، ژاپن موفق به کسب سه مدال طلا و یک نقره شد.

در المپیک 1968 مکزیکو، جودو از مسابقات المپیک حذف شد اما در بازیهای 1972 مونیخ دوباره به المپیک بازگشت. جودو در حین پدیدار شدن و پیشرفت و توسعه خود، شاهد دو تغییر عمده بود که یکی در خصوص وزن ها بود. ابتدا تفاوت وزن جودوکاران با هم، مورد توجه قرار نمی‌گرفت و به طور مثال مبارزه دو نفر که از لحاظ تکنیک با هم برابری می‌کردند در نهایت منجر به پیروزی شخص سنگین وزن می‌شد. این مسئله مورد انتقاد بسیاری قرار گرفت که در نتیجه گروههای وزنی به وجود آمدند که ابتدا سه گروه وزنی بود و بعدها به پنج گروه افزایش یافت.

کانو در رشته جودو موفق به اخذ مدرک دکترا شد و درجه معادل دان دوازدهم که فقط به بالاترین مقام‌های این رشته اعطا می‌شود به وی اعطا شد. او بعد از تلاش های بی‌ وقفه خود در جهت توسعه و گسترش جودو در دنیا سرانجام در ماه مه 1938 به علت بیماری ذات‌الریه درگذشت.

کاتاگورما

جیگاروکانو حتی یک روز هم از رفتن به سالن تمرین «های کوبا» غفلت نمی کرد .

اگر مربیش بدلایلی تمرین را تعطیل می کرد یا سر تمرین نمی آمد ، او به تنهایی تمرین می کرد یا از شاگردان دیگر استفاده می کرد .

همراه کانو در «های کوبا» مرد جوانی تمرین می کرد که «کن کی چی فوکو چی ما» نام داشت که این جوان اختلاف وزن وحشتناکی با کانو داشت. او حدود ۲۰۸ پوند بود و کانو ۹۹ پوند بود.

روی این اصل کانو هیچ دلیلی برای شکست فوکوچی ما در مقابل خودش نداشت . بنابراین کانو سعی زیادی می کرد از فنونی که آموخته سود جوید حتی مطالعات زیادی در مورد تمرینات فیزیکی دیگر رشته ها از قبیل سومو می کرد. تا اینکه یک روز او فکری کرد که تمام سعی و کوشش او را جواب داد. او بلند کرد؟

بله ، او فوکوچی ما را روی شانه هایش قرار داد و بلند کرد و چرخاند و به زیبایی هر چه تمام تر او را به زمین زد. تکنیکی که او به کار برد امروزه کاتاگورما نام دارد. 

تبدیل جوجیتسو به جودو از زبان استاد کانو (برگرفته از کتاب کودوکان جودو)

اکثر مردم با واژه های جودو و جوجیتسو آشنایی دارند، اما چند نفر می توانند این دو هنر را از هم تشخیص دهند؟ در دوره فئودالی هنرهای رزمی بسیاری در ژاپن تمرین می شد و مردم چگونگی استفاده از نیزه اندازی، تیراندازی، شمشیربازی و فنون دیگر را نیز فرامی گرفتند. «جوجیتسو» نیز یکی از این هنرها بود. جوجیتسو را تای جوتسو و یاوارا نیز می نامیدند که عبارت بود از سیستمی تهاجمی که شامل پرتاب، ضربه زدن، لگد زدن، انسداد مسیر تنفسی، خم کردن و پیچیدن اعضای بدن، مهار حریف و دفاعهای مختلف می شد. اگر چه تکنیکهای جوجیتسو از زمانهای قدیم شناخته شده بود اما در نیمه دوم قرن شانزدهم بود که تمرین و آموزش سیستماتیک آن آغاز شد. در طی دوره ادو (1868-1603) جوجیتسو به صورت فنون پیچیده ای درآمد که استادان آموزشگاه های مختلف آن را تدریس می کردند.

استاد کانو جوجیتسو را نزد اساتید بسیاری فرا گرفت و پس از مطالعات و بررسیهای بسیار مجموعه فنونی را به نام جودو که امروز آن را می شناسیم عرضه کرد. در واقع هنر بزرگ استاد کانو این بود که جیتسو را به دو تبدیل نمود و آن را از حالت مبارزه ای خشن و مرگبار به ورزشی زیبا و پرتحرک و همه فهم تبدیل نمود.

واژه های جودو و جوجیتسو با حروف چینی متمایزی نوشته می شود. واژه جو در هر دوی آنها مشترک است و به معنای ملایمت یا تسلیم شدن می باشد. مفهوم جوجیتسو عبارتست از هنر تمرین. دو نیز به معنی اصل یا روش است که روش به مفهوم زندگی دلالت می کند. می توان جوجیتسو را تحت عنوان هنر ملایم و جودو را تحت عنوان روش ملایمت ترجمه کرد. 

4 اصل اساسی جودو از زبان استاد کانو

اولین نکته به این بند اخلاق اشاره می کند که فرد باید به ارتباط میان خود و سایرین توجه دقیق بنماید. به عنوان مثال باید قبل از حمله به حریف به وزن، ساختمان بدنی، نقاط قوت، خلق و خو و سایر عواملی که در وی وجود دارد توجه کنید. با این وجود او باید از قوت و ضعف خویش اگاهی داشته باشد و چشمهایش را باز نگه دارد تا به دقت بتواند محیط اطرافش را تحت نظر داشته باشد.

نکته دوم به پیشقدم شدن در عملیات ارتباط دارد. شما رشته های دیگر را مشاهده کرده اید که چگونه بازیکن حریف را با یک تغییر مسیر در وضعیت دلخواه قرار داده تا بتواند مقاصد خویش را به مورد اجرا گذارد. بنابراین همین نظریه را می توان در مورد جودو و زندگی روزانه خویش به کار ببرید.

خلاصه نکته سوم نیز این است که: همه چیز را کاملاً بررسی کرده و با قاطعیت عمل کنید. عبارت اول با اولین نکته ای که در بالا گفته شد ارتباط نزدیکی دارد. یعنی انسان باید قبل از اجرای تکنیک مهاجم را با وسواس و باریک بینی ارزیابی کند..

آخرین نکته به ماهیت جودو ارتباط دارد. یعنی: در یک مسیر پیش بروید. به طوری که بر اثر پیروزی از خود راضی نشوید و نیز براثر شکست عاجز و ناتوان نشوید. همچنین زمانی که همه چیز آرام است، احتیاط را فراموش نکنید و زمانی که خطری شما را تهدید می کند، وحشت زده و هراسان نشوید.

رویدادهای مهم زندگی استاد «جیگارو کانو» فقید

1860: در 28 اکتبر در می یاگه و در دوره حکومت هیوگو چشم به جهان گشود. او سومین پسر «جی روساکو ماری شیبا کانو» بود که در دوران کودکی «شینوسوکه» نام گرفت.

1871: به «سی تاتسو شوجوکو» آموزشگاهی خصوصی در توکیو راه یافت و تحت تعلیمات «کیدو اوباکاتا» قرار گرفت.

1873: به «ایکو ای گی جوکو» آموزشگاهی خصوصی در «کاراسوموری شیبا»  واقع در توکیو راه یافت. زبان های انگلیسی و آلمانی را از اساتید انگلیسی و آلمانی فرا گرفت.

1874: به آموزشگاه زبان های خارجی توکیو راه یافت.

1875: به آموزشگاه «کای سی» راه یافت.

1877: به آموزشگاه «تن شین شین یو» راه یافت و تحت تعلیمات «فوکودا» قرار گرفت و جوجیتسو را برای اولین مرتبه فرا گرفت.

1881: از دانشگاه سلطنتی توکیو فارغ التحصیل شده و موفق به اخذ لیسانس در رشته های ادبیات، علوم سیاسی و اقتصاد سیاسی شد.

1882: او سخنران «گاکوشواواین» شده و سپس به مقام استادی همان جا برگزیده شد. سپس بانی کودوکان شد.

1883: «کوبون کان» آموزشگاهی برای دانش آموزان چینی را بنا نهاده و مدیریت آنجا را برعهده گرفت.

1886: به عنوان معاون «گاکوشواواین» منصوب شد.

1889: از سمت معاونت «گاکوشواواین» استعفا داد تا مقامی را در بخش امور استخدامی امپراطوری بپذیرد. به همراه یک هیئت علمی از آموزشگاه های اروپا بازدید کرد.

1891: در دوره حکومت «کوماموتو» مدیریت کلاس های پنجم متوسطه را برعهده گرفت.

1893: به سمت مدیریت آموزشگاه کلاس های اول متوسطه توکیو برگزیده شد و پس از آن مدیریت سایر کلاس ها را برعهده گرفت.

1897: از مدیریت دبیرستان توکیو استعفا داد اما چندی بعد مجدداًَ همین مقام را پذیرفت.

1901: مدیریت دبیرستان توکیو را برای سومین بار بر عهده گرفت. در این زمان «جودو» و «کندو» از شهرت بسزایی برخوردار بودند.

1908: رژیم سلطنتی حکمی را به تصویب رساند که مطابق آن لازم بود که همه مدارس ژاپن در آموزشگاه شمشیربازی «گکی کن» و «جوجیتسو» تحت تعلیم قرار گیرند.

1909: اولین عضو ژاپنی کمیته بین المللی المپیک شد.

1922: به عنوان نماینده مجلس اعیان برگزیده شد.

1928: به عنوان عضو کمیته بین المللی المپیک در بازیهای المپیک «آمستردام» حضور یافت.

1938: در مجمع کمیته بین المللی المپیک حضور یافته و در آنجا پیشنهاد کرد که توکیو به عنوان محل برگزاری دوازدهمین دوره بازی های المپیک انتخاب شود. در چهارم ماه مه در حین بازگشت از  سفر دریایی جان سپرد. 

منبع: هیات جودو مازندران